Astma Diaqnozu Necə Dəqiqləşdirilir? Həkimlərin İstifadə Etdiyi Reverzibilite Testi Haqqında Hər Şey!
Tənəffüs yollarında yaranan daralma, spazm və nəfəs darlığı bir çox insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edir. Bəs bu daralmanın səbəbinin məhz bronxial astma olub-olmadığını necə bilmək olar? Müasir təbabətdə bu sualın cavabını tapmaq üçün istifadə edilən qızıl standartlardan biri Reverzibilite (Tənəffüs) Testidir.
Bu test, tənəffüs yollarındakı daralmanın müalicəyə cavab verərək "geri dönən" olub-olmadığını yoxlayan sadə, lakin çox təsirli bir müayinə üsuludur. Gəlin bu testin nə olduğuna və necə aparıldığına daha yaxından nəzər salaq.
İçindəkilər
Reverzibilite Testi Nədir və Niyə Vacibdir?
Astma xəstəliyinin əsas xüsusiyyəti, tənəffüs yollarında baş verən daralmanın müvəqqəti olmasıdır. Yəni, inhalyasiya (nəfəs yolu) vasitəsilə qəbul edilən bronxgenişləndirici dərmanların təsiri ilə bu spazm aradan qalxır və xəstənin nəfəs alması yaxşılaşır. Reverzibilite testi məhz bu prinsipi yoxlayır və astma diaqnozunu təsdiqləmək üçün həkimlərə vacib məlumat verir.
Bu testin iki əsas növü vardır: Erkən Reverzibilite Testi və Gec Reverzibilite Testi.
1. Erkən Reverzibilite Testi: Sürətli Nəticə
Bu, testin ən çox istifadə edilən və ən sürətli nəticə verən formasıdır. Proses adətən belə aparılır:
- İlkin Müayinə: İlk olaraq xəstənin ağciyər funksiyaları spirometriya cihazı vasitəsilə ölçülür. Bu test nəfəs yollarında hər hansı bir daralmanın mövcudluğunu müəyyən edir.
- Dərman Qəbulu: Daralma aşkarlandığı təqdirdə, xəstəyə nəfəs yolu ilə sürətli təsir göstərən bronxgenişləndirici dərman (adətən Salbutamol aerozolu) verilir.
- Gözləmə və Təkrar Test: Xəstə dərmanı qəbul etdikdən sonra 15-20 dəqiqə gözləyir və spirometriya testi yenidən aparılır.
Nəticə: Əgər ikinci testin nəticəsində ağciyər funksiyalarında əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşma olarsa, test pozitiv hesab olunur. Bu, tənəffüs yollarındakı spazmın geri dönən olduğunu təsdiqləyir və astma diaqnozunu dəqiqləşdirir.
2. Gec Reverzibilite Testi: Dərin Araşdırma
Bəzən xəstədə aydın astma əlamətləri olsa da, erkən test müsbət nəticə verməyə bilər. Belə hallarda həkim, daralmanın daha dərin səbəblərini araşdırmaq və müalicəyə reaksiyanı yoxlamaq üçün gec reverzibilite testinə müraciət edir.
- Müalicə Kursu: Xəstəyə 10-15 günlük müddətə tablet və ya inhalyasiya formasında kortizon (steroid) tərkibli, iltihab əleyhinə təsir göstərən dərmanlar təyin edilir.
- Yekun Müayinə: Müalicə kursu bitdikdən sonra ağciyər funksiyaları spirometriya ilə təkrar yoxlanılır.
Nəticə: Əgər müalicə fonunda tənəffüs göstəricilərində müəyyən ölçüdə yaxşılaşma müşahidə edilirsə, test yenə pozitiv qəbul edilir. Bu, problemin steroid müalicəsinə cavab verdiyini göstərir və astma diaqnozunu gücləndirən bir amildir.
Yekun
Gördüyünüz kimi, reverzibilite testi astma diaqnozunun qoyulmasında çox önəmli bir vasitədir. Əgər siz və ya yaxınlarınızda uzun sürən öskürək, xırıltı və ya nəfəs darlığı kimi şikayətlər varsa, dəqiq diaqnoz üçün mütləq həkimə müraciət etmək və lazımi müayinələrdən keçmək tövsiyə olunur.
Bütün dünyada olduğu kimi ölkəmizdə də astma testi sayı sürətlə artmaqdadır.
astma testi çarə axtaran insanlar hara müraciət edəcəklərini bilmədiyinə görə təəssüf ki, xeyli zaman və maddiyyat itirirlər.
Yalnış astma testi müalicəsi istənilən nəticəni verməməklə yanaşı, digər xəstəlik və fəsadların yaranmasına səbəb olur. Bizim ünvanda astma testi beynəlxalq protokollara uyğun müalicəsi mümkündür.
Dr. Gülnar Quliyeva
Türkiyədə ixtisaslaşmış allerqoloq. Astma və allergiya həkimi.Avropa Allerqoloq və İmmunoloqlar Cəmiyyətinin üzvü.
Reverzibilite testindən əvvəl nələrə diqqət etməliyəm?
Testdən əvvəl aşağıdakı məqamlara diqqət yetirmək vacibdir:
Testdən 6-8 saat əvvəl bronxgenişləndirici inhalyasiya dərmanlarını istifadə etməyin (əgər həkiminiz başqa cür deməyibsə).
Test günü kafeinli içkilərdən (çay, qəhvə, kola) uzaq durun.
Testə boş mədə ilə getmək tövsiyə olunur, amma ac da olmamalısınız.
Test zamanı rahat geyim geyinməyiniz məsləhətdir ki, dərin nəfəs almağa mane olmasın.
Ən doğrusunu isə müayinəyə gəlməzdən əvvəl sizi yönləndirən həkiminizdən öyrənməkdir.
Reverzibilite testi ağrılı bir prosedurdurmu?
Xeyr, reverzibilite testi tamamilə ağrısız və təhlükəsiz bir müayinə üsuludur. Bu test zamanı sadəcə olaraq xüsusi bir cihazla (spirometriya) nəfəs alıb verməyiniz istənir. Daha sonra, ehtiyac olarsa, nəfəs darlığını aradan qaldırmaq üçün bir inhalyasiya dərmanı (məsələn, Salbutamol) qəbul edirsiniz. Bütün proses rahat, invaziv olmayan və klinik şəraitdə həyata keçirilir.
Erkən reverzibilite testi mənfi çıxsa, bu o deməkdir ki, məndə astma yoxdur?
Xeyr, erkən reverzibilite testi mənfi çıxdıqda bu, astma olmadığını tam sübut etmir. Bəzi hallarda astma əlamətləri gizli şəkildə və ya daha zəif formada ola bilər. Bu zaman həkiminiz daha dərin diaqnostik yanaşma olan gec reverzibilite testinə keçid edə bilər. Bu testdə iltihabı azaltmaq üçün bir neçə günlük dərman müalicəsi tətbiq edilir və sonradan funksional dəyişikliklər yenidən ölçülür.
Bu test uşaqlara da tətbiq edilə bilərmi?
Bəli, reverzibilite testi müəyyən yaşdan yuxarı uşaqlara da tətbiq edilə bilər, adətən 5 yaş və yuxarı uşaqlarda. Vacib olan, uşağın spirometriya cihazı ilə düzgün və təlimatlara uyğun nəfəs ala bilməsidir. Uşaqlarda astmanın diaqnostikası bəzən çətin olur, bu baxımdan reverzibilite testi çox dəyərli bir vasitədir. Pediatr və ya uşaq allergoloqu bu qərarı uşağın vəziyyətinə görə verəcəkdir.
